De Antwerpse Brouw Compagnie zet opnieuw een stap richting klimaatneutraal brouwen. Met een gloednieuwe, innovatieve installatie – ontwikkeld in samenwerking met Atlas Copco – zal de brouwerij haar eigen stikstof produceren, waardoor de CO₂-uitstoot met maar liefst 98% wordt verminderd. Het gaat om een uniek pilootproject, volledig ontwikkeld en gerealiseerd in Antwerpen, met de steun van stad Antwerpen.
De Antwerpse Brouw Compagnie, gekend als de ‘Seef’-brouwerij, (sinds kort de enige actieve brouwerij in Antwerpen -samen met enkele brewpubs-), staat vooral bekend als het kloppend hart van de Antwerpse bierbrouwactiviteiten. De lange reeks awards bevestigt hun drive om Antwerpen als bierstad op de kaart te zetten.
Achter de schermen is de brouwerij ook al jaren actief in milieubewust brouwen en verantwoord ondernemen. Zo werken ze uitsluitend met groene stroom, wordt er energie gewonnen uit de brouwdampen, zijn de bierkratten en flessen gemaakt uit gerecycleerd plastic en glas, en worden de resten van de brouwgranen – bierdraf – geschonken aan een boerderij waar ze als veevoer worden ingezet. In samenwerking met Atlas Copco en met de steun van stad Antwerpen zet de brouwerij nu opnieuw een grote stap met de installatie van eigen stikstofwinning, die het gebruik van CO₂ – een broeikasgas – bijna volledig terugdringt.
Zuurstof, dé vijand van bier
Veroudering van bier – de reden dat bier na een tijd van smaak verandert – komt door oxidatie of de inwerking van zuurstof op het bier. Bovendien is zuurstof niet steriel, wat voor verdere kwaliteitsproblemen kan zorgen. Daarom worden in een brouwerij alle tanks, vaten en flessen waarin het bier wordt bewaard, steeds vooraf gevuld met CO₂-gas om de zuurstof te verdringen. Aangezien CO₂ ook spontaan in het bier aanwezig is (de bubbels in het bier, gevormd tijdens de fermentatie), was dit lange tijd een logische keuze. CO₂ heeft echter grote nadelen:
“CO₂ is een broeikasgas en draagt dus rechtstreeks bij aan de opwarming van de aarde. In het brouwproces wordt het soms maar een paar seconden gebruikt – bijvoorbeeld om een biervat voor te spannen – en dat is natuurlijk niet ideaal. De meeste brouwerijen werken nog met CO₂ die daartoe speciaal wordt geproduceerd. Wij kozen er bewust voor om enkel te werken met CO₂ afkomstig uit de haven van Antwerpen, van bedrijven die het als bijproduct genereren. Wat vroeger gewoon werd afgeblazen, wordt nu opgevangen, vloeibaar gemaakt en tot bij ons gebracht. Dat is iets duurder, maar wel een eerste stap: beter dan CO₂ lozen én tegelijk nieuwe laten maken. Met dit project gaan we nog een stap verder: we vermijden het gebruik van CO₂ volledig. Dat is de echte klimaatwinst.”– Johan Van Dyck, oprichter van de brouwerij
De oplossing, Made in Antwerp
De brouwerij ging de voorbije jaren op zoek naar een oplossing die CO₂ vermijdt én tegelijk de kwaliteit van het bier blijft garanderen en contact met zuurstof voorkomt.
Sommige grote brouwerijen gebruiken bijvoorbeeld het surplus aan CO₂ dat ontstaat tijdens de gisting als bron van CO₂. Hoewel enkele bedrijven deze technologie al beschikbaar maakten voor gebruik op kleinere schaal, bleek dit geen oplossing voor Antwerpen:
“We hebben uitgebreide simulaties gemaakt en spraken met bedrijven uit Denemarken en India die dit op onze schaal konden realiseren. Hoewel technisch haalbaar, bleek het ecologisch én economisch niet realistisch om voldoende CO₂ te winnen op onze schaal.”
De uiteindelijke oplossing bleek in eigen stad aanwezig. Atlas Copco uit Wilrijk, producent van compressoren, heeft ook een divisie die zich specialiseert in stikstofgeneratoren.
En stikstof of N₂ is, net als CO₂, een inert gas dat kan worden ingezet om zuurstof te verdringen.
“Enkele maanden geleden werden we gecontacteerd door Atlas Copco. Zij bekeken de mogelijkheid om hun stikstofgeneratie-technologie – die reeds veelvuldig in andere sectoren wordt gebruikt – ook toepasbaar te maken in een brouwerij-omgeving. Wij kenden het concept, hadden het al bij enkele brouwerijen internationaal gezien. Atlas Copco zocht een pilootproject waarin de meerwaarde van hun technologie én hun in Antwerpen ontwikkelde en geproduceerde installaties bewezen konden worden. Waar beter dan in een Antwerpse brouwerij om dat te testen?”
De nieuwe machines werden in juni geïnstalleerd, en na enkele weken testen zijn ze nu volop in gebruik.
Het equivalent van 11.000 bomen planten
De milieuvoordelen zijn substantieel. De productie van CO₂-gas – zelfs als bijproduct van andere processen – is energie-intensief. Dit gas moet worden gezuiverd, onder druk vloeibaar worden gemaakt en met vrachtwagens geleverd worden. Door het gas onder druk vloeibaar op te slagen, verdampt er bovendien een deel.
De stikstofwinning daarentegen is ‘on demand’. Dat wil zeggen: we produceren stikstof wanneer we stikstof nodig hebben. Geen stikstof nodig? Dan schakelt de machine uit. Geen transport, geen opslag, en de productie zelf – via een generator en compressor – gebeurt volledig klimaatneutraal dankzij groene stroom.
“Plant je een nieuw bos, dan heb je meer dan 11.000 bomen nodig die na 5 jaar pas voldoende zouden zijn om deze hoeveelheid CO₂ uit de lucht te halen. Als het volgroeide bomen van 30 jaar oud zijn, dan heb je er 2500 nodig. De impact is dus niet te onderschatten.”
Wat is stikstof? En hoe werkt het?
78% van ‘lucht’ bestaat uit stikstof, en is daardoor eenvoudig te winnen:
“De naam stikstof klinkt misschien onveilig, maar bijna alle ‘lucht’ rond je heen is eigenlijk stikstof, en bij elke ademhaling neem je 78% stikstof in en slechts 21% zuurstof,” licht Johan toe: “N₂ is dus een gas dat relatief eenvoudig ‘uit de lucht’ geplukt kan worden.”
De generator ‘maakt’ dus geen N₂-gas aan, maar filtert simpelweg de zuurstofmoleculen uit de buitenlucht. Wat overblijft is stikstof: een zuurstofvrij, inert gas dat niet met het bier reageert. Geen chemie, geen hitte – enkel lucht, druk en een beetje natuurkunde maken het mogelijk om stikstof van zuurstof te scheiden.
“Het mooie is dat dit een technologie is zonder afvalstoffen. ‘Slimme’ moleculen houden zuurstof tegen en laten N₂-gas door. Wanneer deze filtermassa verzadigd is, schakelt de generator over naar een tweede filtervat, terwijl het eerste vat wordt geregenereerd: de uitgefilterde zuurstof wordt terug in de buitenlucht geblazen. Een eenvoudige en schone oplossing, gerealiseerd met flink wat knowhow.”
Met de steun van stad Antwerpen
Dit innovatieproject kreeg steun van stad Antwerpen, in het kader van de kmo-steun voor procesinnovatie via digitalisering met impact op verduurzaming.
“De steun van de stad was belangrijk. Zowel de biermarkt als de horecamarkt gaan door moeilijke tijden. Voor een kleine, onafhankelijke onderneming is het niet altijd evident. Dit maakt dat we zeer voorzichtig zijn met investeringen: het gaat hier niet alleen over een bedrijf, maar ook over de werkplek van tientallen gezinnen. Dankzij de steun van de stad werd een deel van het risico mee opgevangen en vonden we het verantwoord om deze stap nu te zetten.”
“Het project past perfect binnen de stedelijke doelstellingen. Het combineert een typische Antwerpse kmo met een grote Antwerpse speler als Atlas Copco die samen een pioniersproject binnen de sector realiseren. Bovendien draagt het bij aan de doelstelling uit het Klimaatplan 2030 van stad Antwerpen om de CO₂-uitstoot met 50% te verminderen. Dit traject toont tegelijk aan dat ook kleine bedrijven en kmo’s een verschil kunnen maken. Kortom, een mooi voorbeeld van hoe een samenwerking tussen onze stad, grote en kleine bedrijven kan leiden tot een verdere duurzame verankering van Antwerpse ondernemingen.” Schepen voor economie Johan Klaps,
Seef the planet, it’s the only one with beer!
Lees meer bier ‘News’
Foto’s © Bart Van der Perre
